Jacobskruiskruid

Jacobskruiskruid is aan een snelle opmars bezig in Nederland, en vooral op droogtegevoelige gronden. Omdat we er de afgelopen tijd enkele vragen over hebben gehad, en omdat we zien dat Jacobkruiskruid in ieder geval in de wegbermen in grote getale aanwezig is, maar ook op verdroogde weilanden, hierbij nadere informatie over het gevaar van deze plant. Want de plant is niet alleen giftig voor paarden zoals vaak wordt gedacht, het is ook bewezen schadelijk voor runderen.

Gevaar
Zolang de plant groeit en bloeit is er voor paarden, koeien, geiten en schapen weinig risico. Jacobskruiskruid wordt normaal gesproken niet gegeten. In uitzonderlijke gevallen kan dit wel het geval zijn, bijvoorbeeld als er te weinig gras overgebleven is.

Jacobskruiskruid wordt echt gevaarlijk wanneer het wordt ingekuild of gehooid. De plant verliest na het maaien haar typerende geur, kleur en smaak, waardoor de dieren de plant niet meer als giftig herkennen. Na het maaien blijft het gif echter werken.

Alle delen van de plant Jacobskruiskruid bevatten giftige stoffen. Dit zijn de zogenaamde Pyrrolizidine Alkaloïden (PA’s).  Het gifpercentage is net voor de bloei het hoogst.

Ziekteverschijnselen
Het gif wordt in de darmen opgenomen. Daarna probeert het lichaam de gifstoffen in de lever om te zetten in minder giftige stoffen. Dit proces levert echter een nog giftigere stof op. Dat maakt de levercellen kapot.
Een vergiftiging door Jacobskruiskruid verloopt heel geleidelijk. De lever zal uiteindelijk niet meer functioneren. Vergiftigde dieren worden eerst ziek: ze zijn sloom, verliezen gewicht, hebben diarree en geen eetlust, drinken veel en krijgen verschijnselen die op zonnebrand lijken. Uiteindelijk tast Jacobskruiskruid het hart en het centrale zenuwstelsel aan en veroorzaakt coördinatiestoornissen, gebrek aan eetlust en onrustige bewegingen.

Voor een vergiftiging door Jacobskruiskruid is geen remedie. Dieren worden pas na verloop van maanden of zelfs jaren ziek, doordat het gif langzaam ophoopt in de lever.

Koeien en paarden ontwikkelen chronische leveraandoeningen wanneer deze diersoorten 5 – 10% van hun lichaamsgewicht aan plantmateriaal van Jacobskruiskruid opnemen.

Bestrijding

Maaien is niet geschikt om Jacobskruiskruid te bestrijden. De plant reageert door in korte tijd nieuwe bloemstengels te vormen en extra veel zaad te produceren. Zeer frequent maaien leidt bovendien tot vegetatieve verspreiding en planten met een sterke houtige wortel. Chemische bestrijding of handmatig uittrekken van planten op percelen waar het nog maar beperkt aanwezig is, is de beste bestrijding.