Castratie – sterilisatie

De meeste huisdierbezitters komen voor de keuze te staan of ze hun huisdier wel of niet willen laten steriliseren of castreren.

Bij de teef zijn vaak de belangrijkste redenen voor een dergelijke ingreep geen loopsheden meer, geen ongewenste dracht en geen overlast meer van reuen. Bij de reuen wil men vaak af van het dominante of hyper seksuele gedrag. Naast deze redenen is er ook een belangrijke medische reden om teven op jonge leeftijd te laten castreren. Maar wat houdt sterilisatie en castratie precies in? Is de benaming wel juist? Wat zijn de voor- en nadelen?

Algemeen

Termen castratie en sterilisatie

De wetenschappelijke uitleg van een sterilisatie is het onvruchtbaar maken van een mannelijk of vrouwelijk dier zonder daarbij de organen, die sperma of eicellen aanmaken, te verwijderen. Hierbij kan het dier zich niet meer voortplanten, maar blijven alle hormonale invloeden aanwezig. Deze hormonen veroorzaken het mannelijke gedrag van de reu en hebben ook een belangrijke werking bij de loopsheid van de teef. Bij een castratie worden bij het vrouwelijk dier alleen de eierstokken verwijderd en bij het mannelijk dier de teelballen. Het gevolg is dat het dier zich niet meer kan voortplanten, maar tevens hormonale invloeden verdwijnen. De nog steeds veel gebruikte term sterilisatie bij een teef is dus eigenlijk foutief.

Voordelen van castratie

Een groot voordeel van castratie bij de teef is dat ze niet meer loops wordt en dus ook niet meer drachtig kan worden. Door het verwijderen van de eierstokken verdwijnt onder andere de invloed van progesteron. Progesteron is een hormoon, dat na elke loopsheid wordt aangemaakt door de eierstokken en baarmoederontsteking, hardnekkige schijnzwangerschap en suikerziekte kan veroorzaken. Daarnaast heeft progesteron ook een negatieve invloed op de ontwikkeling van melkkliertumoren. Deze tumoren zijn vaak, 50%, kwaadaardig. Bij elke loopsheid wordt de kans op ontwikkeling van deze tumoren groter. Castratie van de teef vóór de 2e loopsheid geeft 1% kans op het ontstaan van melkkliertumoren. Als de teef niet gecastreerd wordt, is de kans op deze tumoren uiteindelijk 25%.
Vroeger werd geadviseerd om teven direct na de 1e loopsheid te laten castreren. De huidige richtlijnen adviseren om te wachten tot minimaal 12 maanden leeftijd en bij grote rassen zelfs tot 18 maanden leeftijd. Onderzoek heeft namelijk uitgewezen dat het castreren van teven voor 12 maanden leeftijd de kans op gewrichtsproblemen zoals gescheurde voorste kruisband, HD en ED vergroot. Als ook de kans op het ontwikkelen van andere tumoren. Het castreren voor de eerste loopsheid wordt sowieso sterk afgeraden omdat dit naast bovengenoemde aandoeningen ook de kans op urine-incontinentie enorm vergroot.

Nadelen van castratie

Na castratie van de teef valt naast de progesteronproductie ook de oestrogeenproductie weg. Hierdoor wordt de binnenste sluitspier van de blaas slapper en kan er een grotere kans ontstaan op urine-incontinentie. De kans hierop is 2-3 keer groter bij een gesteriliseerde teef dan bij een intacte teef. Het komt bij ongeveer 1 op de 30 honden voor, dat is ongeveer 3% van de teven. De urine-incontinentie kan vlak na de operatie optreden maar soms ook 3-5 jaar later. Vooral de grote hondenrassen, met name de Boxer, Dobermann, Old English Sheepdog, Weimaraner, Riesen Schnauzer en Ierse Setter, zijn hier gevoeliger voor. Bij de kleine rassen heeft eigenlijk alleen de dwergpoedel een verhoogd risico. Deze aandoening treedt vaak in wisselende mate op en is goed met medicatie te behandelen.
Een ander nadeel is dat de stofwisseling na castratie verandert en met name minder snel gaat werken. Bij meer dan de helft van de honden wordt dus ook na deze ingreep een gewichtstoename gezien. Het advies is om na castratie aangepast voer aan te bieden of 1/3 minder te gaan voeren. Met een aangepaste hoeveelheid voeding hoeft een teefje na de operatie beslist niet dikker te worden.
In tegenstelling tot de reu kan het gedrag van een teef meer ten nadele veranderen na castratie. Teven die voor de ingreep al enigszins agressief waren, worden vaak na castratie feller en agressiever. Bij niet agressieve teven verandert het gedrag soms ook, maar wordt het meer omschreven als actiever, speelser en feller. Als gevolg van de castratie kan ook de vachtstructuur veranderen, dit geldt met name voor langharige honden. Zij ontwikkelen vaak een soort puppycoat, een dikkere vacht met meer krullen die moeilijker te onderhouden is.

Teef

Advies teef

Als u niet wilt fokken met uw teef, adviseren wij uw teef vanaf een leeftijd van 12 maanden en na minimaal 1 loopsheid te laten castreren. Het beste is om met ons te bellen aan het begin van de loopsheid. De castratie kan dan 3 maanden later plaatsvinden.

Preventie van de loopsheid door middel van medicijnen raden wij af. Het enige voordeel hiervan is dat het dier nog in staat is zich voort te planten, wanneer gestopt wordt met de medicatie. Hierbij wordt echter gebruik gemaakt van hormonen en wel het eerder genoemde progesteron (in injectievorm), dit geeft een verhoogd risico op tumoren, baarmoederontsteking en suikerziekte.

Buikoperatie of laparoscopisch

Een castratie teef kan verricht worden door middel van een klassieke buikoperatie of een laparoscopische ingreep. In beide gevallen gaat de patiënt onder algehele narcose.

Bij de klassieke buikoperatie wordt er een snede in de buikwand gemaakt en worden de eierstokken via deze snede opgezocht, buiten de buik gebracht en afgebonden.

Even afhankelijk van het ras en de grootte van de hond, is het bij honden vanaf 20 kg mogelijk om een castratie laparoscopisch te verrichten. Met de laparoscopische methode maken we drie kleine sneden en gaan we met een camera en speciale tang in de buik, de eierstokken worden in de buik losgemaakt en via één van de kleine openingen uit de buik gehaald. Het voordeel van een laparoscopische ingreep is dat er een goed overzicht van de buikholte is door het gebruik van een camera en groot scherm. De eierstokken hoeven niet buiten de buik gebracht te worden, hierdoor ervaart het dier na afloop minder pijn en een laparoscopische ingreep is minder ingrijpend, waardoor er minder risico is op het ontstaan van complicaties.

Reu

Voordelen castratie reu

Castratie van de reu heeft als voordeel dat hij onvruchtbaar wordt, vrijwel altijd verdwijnt de voorhuidontsteking en is er geen kans meer op het ontwikkelen van teelbalkanker.
Vaak wordt castratie ingezet bij gedragsproblemen bij de reu. Helaas zijn niet alle gedragsproblemen gerelateerd aan het hormoon testosteron. Soms kan het juist de problemen verergeren, doordat na castratie testosteron wegvalt en de hond juist onzekerder wordt waardoor agressie of angst kan verergeren. Wij adviseren in deze gevallen dan ook altijd eerst een implantaat te proberen. Dat is een tijdelijke vorm van castratie. Dit is een klein staafje die we onderhuids inbrengen, vergelijk het met chippen. Dit staafje geeft gedurende 6 of 12 maanden hormonen af, waardoor de aanmaak van testosteron geremd wordt. De testikels zullen ook daadwerkelijk kleiner worden. Op deze manier kan uitgeprobeerd worden of het gedrag vermindert met deze tijdelijke castratie. Is het effect goed, dan kan over gegaan worden tot chirurgische castratie. Zijn de effecten niet goed, dan werkt het implantaat vanzelf uit en is uw hond weer intact.
Reuen kunnen rustiger worden na castratie en vaak vermindert het hyperseksuele gedrag. Besef u echter dat deze kenmerken vaak veel meer door opvoeding en karakter beïnvloed worden dan door hormonen! Ook hierin adviseren wij om eerst een implantaat te proberen.

Soms zijn er medische redenen om een reu te castreren. Bijvoorbeeld bij een vergrootte prostaat, bepaalde tumoren rond de anus of bij verkramping van de plasbuis.

Nadelen castratie reu

Prostaatkanker komt vaker voor bij gecastreerde reuen dan bij intacte reuen. Zoals eerder besproken kan castratie gedragsproblemen verergeren. Daarnaast zijn de veranderingen van vachtstructuur en stofwisseling die bij de teef voorkomen ook voor de reu geldig. In zeldzame gevallen kan ook bij de reu urine-incontinentie optreden. Wanneer castratie plaatsvind voor de leeftijd van 12 maanden is er een vergrootte kans op het ontwikkelen van lymfeklierkanker (lymfoom) en van het optreden van een gescheurde voorste kruisband in de knie.

Advies reu

Vroeger werd geadviseerd om reuen op 6 maanden te laten castreren. Uit onderzoek blijkt dat dit ook nadelige effecten op de reu kan hebben, zoals eerder beschreven.
Ons advies is om reuen niet te castreren tenzij er een medische reden voor is. Wilt u op basis van gedrag uw reu castreren probeer dan eerst een implantaat.
Castratie kan plaatsvinden vanaf een leeftijd van 12 maanden en bij grote rassen vanaf 18 maanden.

Vragen?

U kunt altijd overleggen met uw dierenarts naar de mogelijkheden en beste keuze voor uw teef of reu.