Als we kijken naar de oorzaken van kreupelheid bij melkkoeien spreken wel eigenlijk altijd van twee verschillende soorten kreupelheid. Ten eerste heb je de infectieuze aandoeningen zoals mortellaro en tussenklauwontsteking en ten tweede heb je de klauwhoornaandoeningen zoals zoolzweren, witte lijn defecten, dubbel zolen etc. Er is een hele kleine categorie die in beide valt, namelijk teenpuntnecrose en ‘non healing’ lesions, oftewel aandoeningen die beginnen als klauwhoornaandoening maar die geïnfecteerd raken door bijvoorbeeld mortellaro bacteriën.
De klauwhoornaandoeningen hebben met elkaar gemeen dat ze in de eerste plaats ontstaan door een probleem met de belasting van de klauw. Afhankelijk van het type belasting dat er speelt krijg je een zoolzweer of -bloeding of een witte lijn defect. In deze nieuwsbrief gaan we het hebben over het effect van de omgevingsfactoren op het ontstaan van een zoolzweer of – bloeding.
De klauw van een koe is ontworpen om op een zachte ondergrond te lopen. De drukverdeling op zachte ondergrond is dusdanig dat deze bijna volledig op de wand van de klauw valt. Eigenlijk ziet deze klauw er meer uit als de hoef van een paard waar de wand iets hoger is en de zool wat uitgehold lijkt. Dat wat wij de zool van de klauw noemen en (mede door de benaming) associëren met belasting is daar dus eigenlijk helemaal niet voor gemaakt. De opgevulde zool zoals wij die kennen van onze koeien komt omdat ze op harde ondergrond lopen, hierdoor staat er meer druk op de zool en druk zorgt voor meer hoorngroei waardoor de zool dus opvult en gelijk komt te staan aan de wand. Dit wil niet zeggen dat we de roosters moeten gaan vervangen door gras, koeien kunnen op zich prima uit de voeten op beton. Het wil wel zeggen dat het echt heel belangrijk is dat de klauwen voldoende rust krijgen om te herstellen van de druk op die zolen. We kunnen dus heel ingewikkeld gaan kijken naar allerlei risicofactoren voor zoolzweren maar het allerbelangrijkste is te zorgen voor een comfortabele rustplaats waar de koe vaak en lang genoeg kan liggen. Als je hier serieus mee aan de slag wilt gaan moet je naast overbezetting op de ligboxen, ligboxmaat en boxbedekking ook kijken naar de tijd dat een koe gedwongen ‘staat’. Hoe lang staan ze in de wachtruimte? Hoe lang staan ze daarna nog vast? Hoe lang kunnen ze na het melken geen gebruik maken van de gehele stal omdat er nog boxen schoongemaakt moeten worden? Hoe vaak per week staan ze langer vast omdat er dieren uitgezocht worden voor dierenarts, inseminator, bekappen etc. etc.? Al deze relatief kleine periodes kunnen, zeker voor laag rangorde dieren, oplopen tot zoveel belasting dat er schade ontstaat aan de zool.
Heeft een koe eenmaal een zoolzweer gehad dan is er grote kans dat ze deze terugkrijgt. Het is dus echt een zaak van preventie in plaats van behandeling in dit geval. En preventie ligt in dit geval vaak in de stal en niet ‘in de koe’!
